---

ZŁUDZENIE OPTYCZNE

Temat ten fascynuje wiele osób. Dla części tych zjawisk można wyjaśnić ich powstawanie. Dla wielu jednak tych wyjaśnień nie ma. Liczne tego przykłady mogą świadczyć o niedoskonałości ludzkiego oka. A może jednak jest odwrotnie, natura tak zadbała o nas, że ono jest bardzo dobre (żeby nie powiedzieć doskonałe). Powstające złudzenia mogą przecież wynikać z pewnej specyfiki i z pewnych sytuacji. Spójrzmy zatem na przykład:


POWIĘKSZ

Mamy dwa kwadraty (identyczne), które są przedstawione raz na czarnym, raz na białym tle. Patrząc na nie wydaje nam się jednak, że różnią się one od siebie. Jeden jest jaśniejszy od drugiego. Ten na białym tle jest wyraźnie ciemniejszy od tego na czarnym tle. Efekt ten jest tym silniejszy, im otoczenie czarne i białe jest większe.

Jak to jest możliwe. Z tego doświadczenia wynika, że winę za to ponosi tło, na którym jest obserwowany każdy z kwadratów. Wyjaśnienie zjawiska okazuje się bardzo proste. Natura w trosce o sprawne funkcjonowanie oka wyposażyła je w źrenicę, która ogranicza ilość światła docierającą do siatkówki. Zbyt duża moc światła mogłaby uszkodzić receptory odpowiedzialne za zbieranie sygnałów świetlnych. Zatem co się dzieje. Nasza źrenica działa tak, jak automatyczna przysłona w aparacie fotograficznym. Jeśli jest za dużo światła źrenica się zwęża, a gdy światła jest mało rozszerza się. Patrząc na kwadrat na białym tle źrenica jest bardziej zwężona, niż gdy patrzymy na taki sam kwadrat umieszczony na czarnym tle. Zatem ilość światła z szarego kwadratu, która dociera do receptorów umieszczonych na dnie oka jest różna. Mniejsza, gdy otoczenie jest jasne, a większa gdy ciemne. Stąd wynikają wyraźnie inne jasności tych kwadratów. Jest to zjawisko całkowicie naturalne i nie ma w tym żadnych sztuczek. Dzięki opisanym właściwościom źrenicy, możemy sprawnie funkcjonować przy różnych poziomach ilości światła, zarówno pod pełnym słońcem, jak i przy blasku księżyca. Przy małych ilościach światła zachodzą dodatkowe zjawiska wspomagające widzenie, ale o tym może innym razem. Jeśli zdjęcie oprawiasz w ramkę zwróć uwagę, jak ono wygląda na jasnym, a jak na ciemnym tle. Aby znajdujące się na zdjęciu detale były dobrze widoczne, część fotografów swoje prace umieszcza na czarnych lub ciemnoszarych tłach. Teraz już wiadomo, dlaczego.

Artykuł Przemysława Oziemblewskiego